Alleen nog maar vooruit

De Pakistaanse dichter Anwar Masood komt uit dezelfde streek als Raza. Gujrat. Hij schreef een gedicht over melk in een kopje thee. Welke kleur blijft over als je roert? Het is symbolisch voor het samengaan van culturen. Wie past zich aan, wat overheerst? En wat is discriminatie? Raza heeft er zijn ideeën over. ‘Discriminatie,’ zegt hij, ‘gaat niet in de eerste plaats over kleur. Het gaat erover hoe je elkaar ziet. Als jij denkt beter te zijn dan een ander, dan discrimineer je.’

Zelf heeft hij daar zeker te maken gehad. Niet in zijn geboorteland, waar hij tot zijn vijfde woonde. Het gezin verhuisde naar Griekenland. ‘Om economische redenen,’ zegt Raza. ‘Mijn vader moest voor vier zussen een bruidsschat bij elkaar zien te brengen. Geld en spullen voor de familie van de echtgenoot. In Griekenland kon hij meer verdienen.’

Raza viel op vanwege zijn donkere huid. ‘Ik werd nageroepen. Er werd geduwd, getrokken. “Hé zwarte!” Het duurde een paar jaar voor ik de oplossing gevonden had. Ik had accentloos Grieks leren spreken. Riep iemand: “Hé buitenlander!” riep ik terug: “Zegt de analfabeet.” Dan zongen ze wel een toontje lager.’

Gelukkig was er ook het strand. Er waren olijven, mooie melodieën en gebraden lammeren aan het spit. Maar in Nederland, dachten zijn ouders, zou het toch beter zijn. Ze keken hun ogen uit. ‘Dat gras! Wat me als eerste opviel was hoe groen dat was. En dat alles in rechte lijnen stond. Zelfs de bomen.’

Nederland betekende de weg vooruit. Toch kreeg Raza niets cadeau. Hij moest zelf taalles regelen, papieren, een dagbesteding. Drie jaar lang werkte hij in wasserijen buiten Amsterdam. Niemand keek hem aan of maakte een praatje. Dankjewel heeft hij al die jaren in damp en stoom nog nooit gehoord. ‘Op een dag ben ik een handeltje begonnen in computeronderdelen. Weet je waarom? Om af en toe een kwartiertje met iemand Nederlands te kunnen praten.’

Dat is 8 jaar geleden. Raza heeft opnieuw een taal leren spreken. Hij volgt een MBO voor verpleegkundige, wil door tot HBO V. Ook om een voorbeeld voor zijn zusjes zijn. Zijn werk in De Makroon vindt hij mooi. Alleen: hoe maak je vrienden als je jarenlang zo hard beoordeeld bent? ‘Ik ben erg kritisch,’ geeft hij toe, ‘en misschien soms zelfs hard. Daar werk ik aan. Leef je in, hou ik mezelf voor.

Hoewel ik niet gay ben, ben ik een keer meegegaan met de Gay Pride. Om homo’s beter te begrijpen. Veel mannen begonnen aan me te plukken en ik vond het niet prettig. Ineens begreep ik hoe vrouwen zich moeten voelen als ze mannen van zich af moeten slaan. Ik kan de methode aanbevelen. Ga eens in een ander zijn schoenen staan. Je leert er altijd iets van.’